Po latach batalii, NSA przyznał prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla matki niepełnosprawnego dziecka

Adobe Stock

· Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił złożoną przez Ordo Iuris skargę kasacyjną i przyznał prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla matki chorego chłopca.

· Wcześniej Prezydent Miasta Leszna odmówił kobiecie prawa do świadczenia, argumentując, że pobiera zasiłek macierzyński.

· Matka wskazywała w postępowaniu, że od czasu urodzenia syna nie wykonuje pracy zarobkowej i nie ma dochodów płynących z działalności.

· Mimo to, prezydent Leszna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu odmówiły przyznania świadczenia w związku z opieką nad niepełnosprawnym synem.

Chłopiec urodził się w marcu 2020 r. - dwa miesiące przed terminem. Przyszedł na świat z wadą genetyczną – trisomią oraz innymi schorzeniami, m.in. niedrożnością jelit. W związku z orzeczeniem wobec dziecka niepełnosprawności od urodzenia, jego matka wystąpiła do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie z wnioskiem o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Kobieta po urodzeniu syna nie wykonywała pracy wynikającej z prowadzonej działalności gospodarczej i nie miała z tego tytułu żadnych dochodów ze względu na konieczność opieki nad chorym dzieckiem. Prezydent Leszna wydał decyzję odmowną, wskazując, że kobieta pobiera już zasiłek macierzyński. Zdaniem organu, w okresie otrzymywania zasiłku macierzyńskiego matka nie mogła otrzymywać równocześnie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu niepodjęcia lub rezygnacji z zatrudnienia, w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, bowiem nie może w takiej sytuacji zaistnieć przesłanka „niepodjęcia lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej” w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem.

Na skutek odwołania kobiety, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lesznie uchyliło w całości decyzję odmowną i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania przez prezydenta, który ponownie odmówił kobiecie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Matka znowu wniosła odwołanie od tej decyzji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lesznie po raz kolejny odmówiło matce przyznania świadczenia w związku z opieką nad niepełnosprawnym synem, tym razem tylko za okres, w którym przysługiwał jej zasiłek macierzyński. W związku z tym, kobieta zaskarżyła tę decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który oddalił jej skargę, podtrzymując wcześniejszą argumentację organów o braku możliwości równoczesnego pobierania świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku macierzyńskiego.

Wówczas matka opiekująca się niepełnosprawnym synem zwróciła się do Instytutu Ordo Iuris z prośbą o pomoc w zaskarżeniu wyroku WSA w Poznaniu. Kobiecie zależało na uzyskaniu dodatkowego świadczenia pieniężnego, gdyż z racji tego, że była na własnej działalności gospodarczej, wysokość jej zasiłku macierzyńskiego wynosiła jedynie 1000 zł. Dla porównania, gdyby była w stosunku pracy, a nie na własnej działalności gospodarczej, to najniższe świadczenie (od pensji minimalnej w wysokości 2800 zł brutto) wyniosłoby wówczas ponad 1600 zł. W jej imieniu prawnicy Ordo Iuris skierowali skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pełnomocnicy wskazywali, że kobieta spełniła przesłanki przyznania jej zasiłku, wynikające z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Wskazywali, że pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie wyklucza rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej powodowanej koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, bowiem w przypadku pobierania zasiłku macierzyńskiego nie istnieje zakaz podejmowania pracy. Nie ma też regulacji ustawowej wyłączającej możliwość kumulacji wspomnianych świadczeń. Zdaniem prawników Ordo Iuris, wobec braku przepisu, który w sposób jednoznaczny wykluczałby prawo do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego w przypadku posiadania ustalonego prawa do zasiłku macierzyńskiego, brak było podstaw do odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił w części skargę kasacyjną, uznając, że kobiecie przysługiwało świadczenie pielęgnacyjne za okres od faktycznego zawieszenia działalności gospodarczej po narodzinach dziecka przez dalszy okres przyjmowania zasiłku macierzyńskiego. Sąd zgodził się z pełnomocnikami, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje niezależnie od zasiłku macierzyńskiego, jeśli zostanie spełniona przesłanka dotycząca rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej powodowanej koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. W ocenie NSA, ta przesłanka wystąpiła z chwilą zawieszenia przez matkę działalności gospodarczej. W związku z tym, NSA orzekł co do istoty sprawy, uchylając decyzję organów odmawiających matce świadczenia pielęgnacyjnego we wskazanym zakresie.

- Orzeczenie NSA to wyraz konstytucyjnej zasady równości, która sprowadza się do jednakowego traktowania osób charakteryzujących się tą samą cechą i jednocześnie dopuszcza odmienne traktowanie tych, które takiej cechy nie posiadają. Gdy obie matki otrzymują zasiłki macierzyńskie z tytułu urodzenia dziecka, urodzenie tak bardzo chorego dziecka i rezygnacja z pracy przez matkę stanowi odmienną cechę istotną w stosunku do urodzenia zdrowego dziecka, co jest pozytywną przesłanką do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Konstytucja gwarantuje szczególną pomoc władz publicznych po urodzeniu dziecka niepełnosprawnego od urodzenia. W związku z tym, bezsprzecznie, ustawodawca z namysłem, zgodnie z wartościami konstytucyjnymi, nie wprowadził przesłanki negatywnej wykluczającej możliwość jednoczesnego pobierania przez matkę dziecka niepełnosprawnego zasiłku macierzyńskiego oraz świadczenia pielęgnacyjnego – zaznacza adw. Magdalena Majkowska z Zarządu Ordo Iuris.